Capillair water
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Capillair water is water dat door capillaire werking, gedreven door adhesie, cohesie en oppervlaktespanning, omhoog beweegt in de kleine poriën en kanaaltjes van poreuze materialen zoals metselwerk, beton en grond.
Omschrijving
Capillaire werking is een natuurkundig fenomeen waarbij water tegen de zwaartekracht in omhoog kan bewegen in nauwe ruimtes, zoals de fijne poriën of haarbuisjes ('capillairen') in materialen. Dit wordt veroorzaakt door de aantrekkingskracht tussen watermoleculen en het materiaal (adhesie), de onderlinge aantrekkingskracht van watermoleculen (cohesie) en de oppervlaktespanning van het water. Hoe fijner de poriën, hoe hoger het water kan stijgen. In de bouw is capillair water een veelvoorkomend probleem dat kan leiden tot 'optrekkend vocht'. Dit gebeurt wanneer water uit de grond wordt opgezogen door de poreuze fundering en muren van een gebouw. De gevolgen van optrekkend vocht kunnen divers zijn, waaronder vochtige muren, afbladderende verf of behang, loslatend pleisterwerk, zoutuitslag (witte vlekken van gekristalliseerde zouten), schimmel- en meeldauwvorming, een muffe geur, verminderde warmte-isolatie en in ernstige gevallen zelfs structurele schade aan vloerbalken of staalconstructies. Om optrekkend vocht te voorkomen of te bestrijden, worden verschillende methoden toegepast, zoals het injecteren van muren met vochtwerende vloeistoffen die een barrière vormen, het aanbrengen van een fysieke waterkering tijdens de bouw of renovatie, of het toepassen van ventilatiesystemen zoals muurelementen die de muur van binnenuit helpen drogen.
Capillaire werking in materialen
Poreuze bouwmaterialen zoals bakstenen, beton en mortel bevatten veel kleine, onderling verbonden poriën. Deze poriën werken als minuscule haarbuisjes, waardoor water via capillaire krachten omhoog kan trekken. De hoogte tot waar het vocht kan stijgen, hangt af van factoren zoals de poriënstructuur, de muurdikte, verdamping en de aanwezigheid van zouten.
Capillair water en de grondwaterstand
Capillair water is gerelateerd aan het grondwaterpeil, ook wel het freatisch vlak genoemd. Boven het freatisch vlak kan capillair water aanwezig zijn in de capillaire zone, waar de poriën volledig verzadigd zijn met water. Daarboven bevindt zich de funiculaire zone met nog wat capillair vocht in de kleinere poriën, en de pendulaire zone waar alleen bodemvocht aanwezig is dat niet direct in verbinding staat met het grondwater. De aanwezigheid van capillair water in de bovenste grondlaag kan de draagkracht van de grond verminderen.
Vergelijkbare termen
Optrekkend vocht
Gebruikte bronnen: